Wat te doen bij achillespees pijn?
Pijn aan de achillespees is een klacht die vijftig procent van actieve mensen tijdens zijn of haar levensloop kan beperken. Met name sporten waarbij springen en landen een herhalende activiteit is kennen een hoge incidentie. Bijvoorbeeld; Hardlopers hebben respectievelijk een 30 en 15x hogere kans op een tendinopathie (overbelasting van de pees) en een achillespeesruptuur in vergelijking tot niet-sporters. Patiënten mogen verwachten dat hun klachten binnen drie tot twaalf maanden verbeteren. Wanneer symptomen in een vroeg stadium worden herkend kan de ernst en duur van het herstel worden beperkt (Brukner, 2009; Silbernagel, 2020; van der Vlist, 2020).
Achillespees klachten worden voornamelijk gekenmerkt door pijn, stijfheid, zwelling en beperkingen. Naast deze lokale kenmerken speelt ook het centrale zenuwstelsel een rol in de ervaring van achillespees pijn. Wanneer er stimulatie van de zenuwen rond de achillespees plaatsvindt wordt dit signaal in het centrale zenuwstelsel verwerkt. Bij aanhoudende achillespees pijn wordt gezien dat dit signaal minder goed gedempt wordt en er meer pijn ervaren kan worden als mechanisch te verwachten valt. Dit kan een rol spelen bij aanhoudende pijn in de achillespees (Tompra, 2015).
Het is de rol van de achillespees om geproduceerde krachten vanuit de kuit over te brengen op het hielbeen waardoor de voet kan afzetten. Hoe hoger deze krachten zijn, hoe beter ontwikkelt de achillespees dient te zijn. Doordat de kuitspieren en de achillespees uit verschillende soorten weefsel bestaan reageren zij verschillend op veranderingen in activiteiten. Veranderingen in de samenstelling van een spier kunnen al binnen drie tot vier weken ontstaan waarbij de spier in één tot twee maanden in omvang kan gaan toenemen. De achillespees daarentegen heeft minimaal twee maanden nodig voordat er weefsel veranderingen beginnen op te treden. Het herstellen en/of verbeteren van achillespees weefsel heeft tevens een ander soort training nodig als spierweefsel wat in de beoordeling van een pijnlijke achillespees moet worden meegenomen (Mersmann, 2017).
Welke vormen van achillespees klachten/blessures zijn er?
De twee voornaamste oorzaken van achillespees pijn zijn een achillespees tendinopathie en een achillespeesruptuur. De eerstgenoemde is hoofdzakelijk het gevolg van een repeterende overbelasting van het weefsel. De laatste het gevolg van een eenmalige grote piekbelasting. De diagnose en behandeling van deze klachten verschilt en wordt in de onderstaande paragrafen toegelicht.
Achillespees tendinopathie
Het menselijk lichaam heeft tijd nodig om zich aan te kunnen passen aan de activiteiten die we doen. Gaan we bijvoorbeeld een nieuwe sport beoefenen of hardlopen opbouwen naar 5km of een marathon, dan moeten we ons lijf de tijd geven om sterker en vaardiger te worden. Deze opbouw kan tussen de 2.5 – 10% per week zijn om geen overmatige risico te lopen (Schwellnus, 2016).
Indien de opbouw sneller gaat dan het weefsel kan bijhouden kan er een overbelasting ontstaan. Een grote meerderheid van de pijn in de achillespees is op basis van een tendinopathie als gevolg van een overbelasting. Vervolgens ontstaat een ontstekingsproces welke pijn, zwelling en stijfheid kan opleveren. Daarna komt het weefsel terecht in een herstelfase waarbij je meestal kunt voelen dat de achillespees verdikt is. Wanneer de belasting in deze fase niet juist wordt opgebouwd kan er een afwijkend herstel optreden. Dit heeft als risico dat de pees in kwaliteit en belastbaarheid blijft verslechteren en er sprake is van een degeneratieve tendinopathie (Cook, 2009).
Achillespees afgescheurd / ruptuur
Wanneer een eenmalige piekbelasting veel groter is dan de capaciteit van de pees, dan kan het gebeuren dat de achillespees afscheurt. Dit wordt met name gezien bij sportieve mannen van rond de 40 jaar. In de meeste gevallen ervaarden zij geen klachten voor het trauma, maar in sommige gevallen was er al sprake van een terugkerend tendinopathie beeld waardoor de kwaliteit van het weefsel slechter was geworden (Brukner, 2009).
Dit letsel wordt vaak ervaren alsof er een schop tegen het onderbeen is gegeven met direct veel functieverlies. Vooral afzetten is direct niet goed meer mogelijk en duidelijk merkbaar. Het is belangrijk dat je zo snel mogelijk door een specialist wordt gezien om te beoordelen hoe ernstig het letsel is. Indien er een operatie-indicatie is dient deze snel plaats te vinden.
Wat werkt er effectief tegen achillespees pijn en blessures?
Afhankelijk van de diagnose, de herstelfase en uw historie wordt er een behandelplan opgesteld. In het geval van een acute achillespees tendinopathie is het allereerst zaak om kortdurend rust te houden. Dit kan worden ondersteund door tijdelijk een hak verhogend zooltje te gebruiken om te belasting op de achillespees te verminderen (Andrews, 2012). Vervolgens zal beoordeeld worden welke specifieke oefeningen u nodig heeft en hoe uw (sport-) activiteiten gedoseerd moeten worden om ideale omstandigheden te creëren voor optimaal herstel. In deze fase is specifieke opbouwende training superieur aan andere behandeltechnieken voor een goed resultaat op lange termijn (van der Vlies, 2021).
In het geval van een achillespeesruptuur is het beleid afhankelijk van het wel of niet plaatsvinden van een operatie. Indien er geopereerd wordt zijn er over het algemeen twee vormen van beleid; enkele weken in het gips gevolgd door de start van de traditionele revalidatie, danwel het dragen van een brace waarbij vroegtijdig gestart wordt met lichte mobilisatie oefeningen. Deze laatste lijkt betere resultaten op lange termijn op te leveren, echter is het wel afhankelijk van het type letsel en de operatie of dit beleid geadviseerd wordt (Brukner, 2009).
Wanneer er niet voor een operatie wordt gekozen zal er een periode van gipsverband volgen om daarna heel rustig de belasting op de achillespees op te bouwen. Een grondig revalidatietraject is in beide situaties van belang omdat men anders ziet dat erop lange termijn nog steeds asymmetrie, compensatie en/of zwakte aanwezig blijft in het aangedane been (Powell, 2018).
Achillespees klachten? Neem contact op!
Afhankelijk van uw type achillespees pijn zullen we tijdens het fysiotherapeutisch onderzoek uitgebreid de tijd nemen om klacht te onderzoeken en een specifieke diagnose vast te stellen. Op basis van deze diagnose en de fase waarin uw zich bevindt wordt er een behandelplan opgesteld.
Het kan betekenen dat we elkaar aan het begin van het traject frequent zien om de pijn onder controle te krijgen en u goed op weg te helpen met de training. Daarna zult u vaak enkele weken zelfstandig de training uitvoeren welke we op gerichte momenten zullen evalueren en bijsturen om uw doelen te bereiken.
Ropper, A. H., & Zafonte, R. D. (2015). Sciatica. The New England Journal of Medicine, 372(13), 1240–1248.